Inclusief spelen

Bij Donker Spelen ontwerpen we al jaren speelterreinen vanuit een visie die verdergaat dan alleen een schommel en een wipwap. Natuurlijk spelen is ons uitgangspunt, spelen met een natuurlijke aanleiding, en we zijn altijd op zoek naar manieren om die visie verder te verbreden.

Dankzij onze samenwerkingspartner Koninklijke Visio, het landelijke expertisecentrum voor blinden en slechtzienden, zijn we ons nadrukkelijker gaan toeleggen op inclusief spelen. Sindsdien werken we aan de ontwikkeling van speelterreinen die niet alleen het natuurlijk spelen bevorderen, maar ook aantrekkelijk zijn voor kinderen met een beperking.

Bij Visio kregen onze projectleiders en ontwerpers de kans om met speciale brillen te voelen hoe het is om blind of slechtziend te zijn. Daardoor ontdekten we dat je de wereld op een heel andere manier waarneemt als je weinig of niets ziet: je voelt de slagschaduw van de bomen, hoort de weerkaatsing van geluid tegen een muur en ervaart je omgeving veel zintuiglijker.

Dat nieuwe inzicht in zintuiglijkheid gebruiken we inmiddels heel bewust in onze ontwerpprocessen. Net als kinderen met een visuele beperking werken onze ontwerpers daarbij actief vanuit hun zintuigen, en ze besteden extra aandacht aan de geleiding: van A naar B komen moet op zo’n speelterrein intuïtief en sensitief logisch zijn. Van de graslijn naar tegels, bijvoorbeeld – dat voel je met je stok en je voeten. En ook beplanting brengt je in een bepaalde routing.

Naast kinderen met een visuele beperking willen we ook dat andere kinderen zich welkom voelen op onze speelterreinen. Lichamelijk en verstandelijk beperkte kinderen hebben immers net zo goed recht op een plek waar ze worden uitgedaagd. We vergeten vaak dat een kind in een rolstoel ook behoefte heeft aan spanning, en dat dat kind het waarschijnlijk helemaal niet erg vindt als het een keer uit de rolstoel duikelt. Als volwassenen is het meestal onze eerste impuls om te beschermen, maar misschien moeten we het gewoon eens laten gebeuren – het kind gewoon eens de heuvel af laten roetsjen. Op een speelterrein dat veilig is, hoeft dat geen probleem te zijn.

Voldoende uitdaging is wat ons betreft de sleutel tot inclusief spelen. Ligt het speelterrein op een heuvel? Dan moet niet alleen het kleinste kind boven kunnen komen, maar moet er ook een uitdaging zijn voor het kind dat het allemaal al kan en beleefd heeft. Daarbij komt onze visie op natuurlijk spelen weer van pas: met een paar zwerfkeien, of een heuvel in een iets gekkere hoek, doe je ook het ervaren kind een plezier.

Ook voor onze ontwerpers gaan deze speelterreinen gepaard met een uitdaging. We ontwerpen namelijk zó dat je aan het speelterrein niet kunt zien dat het ook geschikt is voor kinderen met een beperking. Natuurlijk moeten alle kinderen zich er veilig voelen en zich goed kunnen oriënteren, en natuurlijk is er ruimte voor speciale toestellen als een rolstoelschommel – maar als een speelterrein bijvoorbeeld overduidelijk bedoeld is voor kinderen met een visuele beperking, gaan andere kinderen er waarschijnlijk niet spelen. De aanpassingen die we doen, moeten dus dusdanig zijn dat ze het kind met een beperking helpen, maar niet worden opgemerkt door andere kinderen.

Dit ontwerpidee sluit aan bij ons uitgangspunt voor deze speelterreinen: niet alleen kinderen met een beperking moeten er terecht kunnen, maar ook kinderen zonder beperking. We hopen dat ze met elkaar optrekken en dat het speelterrein voor elk kind spannend is en uitdaging biedt, zodat iedereen erbij hoort. Alle kinderen moeten ergens kunnen spelen en zich welkom voelen. Dat is moeilijk, maar wel mogelijk.