3 redenen waarom we de eikenprocessierups zo niet wegkrijgen
Tussen mei en september kruipen er elk jaar steeds meer eikenprocessierupsen over de Nederlandse eikenbomen. Dat komt doordat we de natuur in Nederland eigenlijk té netjes bijhouden. Als we hoog gras bijvoorbeeld kort maaien, zoeken de natuurlijke vijanden van de rups een andere stek en kan de rups ongeremd zijn gang gaan. En voor ons is dat slecht nieuws. De brandharen van de rups zorgen namelijk voor flink wat irritatie aan onze huid, ogen en luchtwegen.
Om de overlast te verminderen bestrijden gemeenten de eikenprocessierups jaarlijks op verschillende manieren. Ze spuiten bijvoorbeeld biologische en bestrijdingsmiddelen en zuigen de overgebleven nesten van de rups weg met speciale stofzuigers. Hoewel die aanpak op het eerste gezicht werkt, zijn de resultaten steevast van korte duur: de rups keert elk jaar weer terug. Hoe kan dat? Drie redenen waarom de huidige aanpak niet werkt;
1. Bestrijdingsmiddelen doden ook de natuurlijke vijanden van de rups.
Koolmezen, winterkoninkjes, roodborstjes, boomklevers, kauwen, vleermuizen, bidsprinkhanen, gaasvliegen, sluipwespen… De eikenprocessierups heeft flink wat natuurlijke vijanden. Helaas is de populatie van die vijanden afgenomen door onze omgang met de natuur. En de natuurlijke vijanden die er nog wél zijn, kunnen door de degradatie van de biodiversiteit niet de juiste habitat meer vinden. Koolmezen houden bijvoorbeeld niet van kort gras, omdat jonge meesjes daarin minder dekking hebben.
Een bladmiddel dat gebruikt wordt tegen de rupsen heeft als nare bijsmaak dat ook andere rupsen en blad-etende insecten eraan doodgaan. En de speciale stofzuiger waarmee de nesten van de rups worden weggehaald, zuigt ook de larven van de sluipvlieg, de gaasvlieg en de sluipwesp op. Die larven ontwikkelen zich in het nest van de rups en kruipen normaal gesproken bij de rups naar binnen, zodat ze hem van binnenuit kunnen opeten; ze gebruiken de rupsen eigenlijk als gastheer. Maar door het gebruik van zo’n stofzuiger krijgen de larven daar de kans niet meer voor – en daardoor heeft de rups vrij spel.
2. Het ecologisch evenwicht raakt verstoord door de bestrijdingsmiddelen.
De eikenprocessierups wordt onder andere behandeld met nematoden: heel kleine aaltjes die van binnenuit een infectie veroorzaken bij de rups. Zulke biologische bestrijdingsmiddelen zijn weliswaar ongevaarlijk voor de natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups, maar andere rupsen kunnen er wel aan doodgaan. Minder rupsen in de natuur betekent minder vlinders om bloemen te bestuiven, en ook minder voedsel voor vogels. Daardoor raakt het ecologisch evenwicht langzaam maar zeker steeds verder uit balans. En als er minder vogels zijn, zijn er ook weer minder bedreigingen voor met name de eikenprocessierups.
3. Sommige bestrijdingsmiddelen werken averechts.
Sommige verdelgers plaatsen lijmbanden rond de stammen van eikenbomen om de eikenprocessierups te bestrijden. Het idee van die plakstrips is dat de rupsen er tijdens hun processie aan blijven kleven en daardoor langzaam doodgaan. Helaas werken ze juist het tegenovergestelde in de hand: doordat de processie verstoord raakt, schieten de rupsen hun brandharen af. En juist die brandharen veroorzaken zoveel ellende.
De lijmbanden hebben bovendien een naar neveneffect: er blijven ook andere dieren aan plakken. Dat leidt tot de dood van allerlei verschillende insectensoorten, en zelfs van vogels en vleermuizen. Net als de andere bestrijdingsmiddelen schaadt ook deze methode dus de natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups
Wat dan wél met de eikenprocessierups?
De meeste gemeenten handelen reactief en zonder toekomstperspectief op de eikenprocessierups. Maar de rups is slechts een symptoom, en niet de kern van het probleem. Onze omgang met de natuur – dát is waar het fout gaat. En daarmee veroorzaken we niet alleen de overlast van de eikenprocessierups, maar ook een degradatie van de biodiversiteit en klimaatproblemen als wateroverlast en hittestress.
Bij Donker Groep zetten we liever in op de lange termijn. Dat betekent dat we de ecologie op zo’n manier stimuleren dat de rups meer natuurlijke vijanden krijgt. We planten beplanting die insecten aantrekken of bessen dragen, zodat er meer vogels op afkomen, en bij de keuze voor die planten letten we ook op de voorkeur van onder andere gaasvliegen en sluipwespen. Daarnaast hangen we proactief vogelhuisjes en vleermuiskasten op en beheren we onze grasbermen anders. We zaaien bijvoorbeeld bloemmengsels en maaien minder, zodat jonge vogels meer dekking hebben. Als het ecologisch evenwicht in balans is, kunnen vogels, insecten en vleermuizen de eikenprocessierups de baas. Wij zien het als onze taak om de natuur daarbij een handje te helpen.
Ideeën uitwisselen?
Wil je met een adviseur van Donker brainstormen over hoe wij kunnen helpen bij het voorkomen van overlast door de Eikenprocessierups? We voorzien je graag van ideeën en adviezen! Laat hieronder jouw gegevens achter.
