Aanleg en onderhoud van groendaken

Groendaken zijn er in soorten en maten. Zodoende zijn de eisen aan gebouwen en daken heel uiteenlopend. Er zijn extensieve lichtgewicht daken die genoeg hebben aan een draagkracht van 60 kg/m2, terwijl intensieve retentiedaken wel 500 kg/m2 tot meer dan 1000 kg/m2 vragen.

Extensief groendak

Een standaard extensief dak vereist een draagkracht van 90 kg/m2. Omdat bij nieuwbouw wordt uitgegaan van een standaard last van 100 kg/m2, is het mogelijk om een toegankelijk groendak met sedum, tegels en plantenbakken aan te leggen. In de plantenbakken kunnen zelfs solitaire bomen staan als ze worden gepositioneerd bovenop de bouwkundige kolommen of muren in de constructie. In bestaande bouw is doorgaans minder ruimte ingeruimd voor groene en duurzame ontwikkelingen op het dak omdat de draagkracht daar vaak beperkt is tot 70 of 80 kg/m2. 

Intensief groendak

Intensieve groendaken komen we vanwege de grote draaglast hoofdzakelijk tegen bij nieuwbouw. In sommige gevallen kunnen ze ook worden ingepast bij renovatie als men in het verleden het gebouw extra sterk heeft gedimensioneerd. Dan is het mogelijk om toekomstige gebruikers een bijzonder visitekaartje te bieden. Bij nieuwbouw zijn de mogelijkheden in feite eindeloos, zeker als de tuin- en landschapsontwerper in een vroeg stadium wordt betrokken bij architectonische ontwerpen. De ervaring leert dat binnen een bouwteam een plezierige samenwerking ontstaat met een optimaal resultaat voor alle betrokkenen.

Idealiter levert de tuin- en landschapsontwerper een prachtig ontwerp af waarin aandacht is voor zaken als beeldkwaliteit, biodiversiteit, beleving en inbedding in de omgeving. Vervolgens kijkt de technisch ontwerper of dit ontwerp kan worden gerealiseerd binnen de bouwkundige en financiële eisen. Deze volgorde zorgt ervoor dat de creativiteit niet wordt beperkt door technische eisen, maar de techniek zich richt naar het ontwerp. Zo ontstaat een creatief en aantrekkelijk ontwerp dat past binnen het financiële en bouwtechnische kader.

De grootste uitdaging bij de aanleg van een groendak is logistiek van aard. De behoefte aan groendaken is namelijk het grootst op plekken waar beperkte plek is voor grondgebonden tuinen en parken. Dat is het geval in binnenstedelijk gebied waar veel gebouwen én veel verkeer is. Als het dak toegankelijk is voor materieel, dan is de operatie te overzien.

Ingewikkelder wordt het als een torenkraan moet worden ingeschakeld, meerdere leveranciers zijn betrokken en het substraat vanuit een silowagen tot 80 meter omhoog wordt geblazen. Ook hier geldt: (planning-)technisch is alles mogelijk. Per project wordt naar een geschikte oplossing gekeken.

________

Elk project begint met de overdracht van de dakbedekking. Voordat we beginnen moeten we namelijk zeker weten dat de dakbedekking geheel waterdicht is. We schakelen een onafhankelijke partij in voor een controle. Dat betreft ofwel een visuele controle ofwel een waterproef waarbij het dak een aantal dagen onder water wordt gezet.

De volgende uitdaging is het aanbrengen van beschermlaag, drainagekratten en filterdoek. Dit is windgevoelig, dus de kratten moeten we van ballast voorzien om te voorkomen dat ze wegwaaien. Bij een windkracht van 3 of 4 is het niet meer verantwoord om zo’n daktuinsysteem aan te leggen.

Vervolgens is de uitdaging met name van logistieke aard. Een goede planning is daarbij het halve werk. Het materiaal dat wordt aangevoerd moet namelijk boven ook binnen een dag kunnen worden verwerkt, anders droogt het uit of kan het wegwaaien. Verder is de aanleg vergelijkbaar met een tuin op het maaiveld, behalve dat het meer handwerk vergt.

Voor een intensief groendak van 200 tot 400m2 wordt een week gepland voor het aanbrengen van het systeem, een week voor substraat en kantopsluiting en tenslotte 1 tot 2 weken voor de afronding. Voor de aanleg van een extensief dak wordt in de regel een week gerekend.

________

Bij een helling kan een (extensief) groendak alleen maar bijdragen aan de beeldkwaliteit; een intensief dak is bij een helling niet mogelijk. De techniek en de verbeelding staan gelukkig niet stil. Door de opkomst van verticaal groen ontstaan steeds meer mogelijkheden om gebouwen helemaal groen in te kleden. De combinatie met groendaken ligt dan voor de hand. 

Het standaard extensieve dak is begroeid met sedum. Dit wortelt niet diep en heeft daarom geen dik pak substraat nodig. Omdat er maar liefst 20-30 verschillende sedumsoorten commercieel worden gekweekt, is het mogelijk om een divers en kleurrijk beeld te creëren waardoor biodiversiteit wordt gestimuleerd.

Zodra het dak meer substraat kan dragen, is het mogelijk om siergrassen, vaste planten, heesters, solitaire struiken en bomen te integreren. Op een intensief groendak kunnen allerlei soorten planten terugkomen, bijvoorbeeld kattenkruid, verbena, klaver, meidoorn, lijsterbes en de gele kornoelje. Deze kunnen in potten, bakken of direct in het substraat worden gepland.

Terwijl sedum zelfs bij hitte en droogte minimaal onderhoud vraagt, geldt voor andere type beplanting dat wel onderhoud en irrigatie nodig is, zeker als er hagen en vaste planten in zijn opgenomen. Het onderhoud van een extensief dak gebeurt 2 tot 3 keer per jaar met twee medewerkers. Voor het onderhoud van een intensief groendak worden 8 tot 12 onderhoudsbeurten per jaar met twee medewerkers gerekend.